EVLİLİĞİN İPTALİ

İptal davası, nikahın doğru bir şekilde yapılmaması nedeniyle geçersiz olduğunun iddia edildiği bir davadır. İptal kararı verilirse, nikah feshedilir. Türk Medeni Kanunu, evliliğin iptaline ilişkin koşulları düzenlemektedir. Mevzuatta yer almayan hallere dayanılarak iptal davası açılamaz.

İptal Davası Şartları

Boşanma için, nikahın bir kamu görevlisinin huzurunda gerçekleşmiş olması gerekecektir. Evliliğin iptali için yetkili bir dayanak da bulunmalıdır. Evlilikler mutlak veya nispi butlan ile iptal edilebilir. Her bir nispi ve mutlak butlan Türk Medeni Kanunu’nda listelenmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinde bu sebepler sıralanmıştır:

• Çiftler evlendiğinde eşlerden biri evlidir.
• Eşlerden birinin evlenmesi, ayırt etme gücünden sürekli biçimde yoksunluğa yol açmışsa.
• Eşlerden birinin evliliği engelleyen aşırı bir psikolojik hastalığa sahip olması.
• Eşler arasındaki akrabalık diploması evliliğe engeldir.

Nispi butlan, eşlerden birinin korkutulmuş, yanıltılmış veya aldatılmış (aldatma) olması ya da iradesinin kısa süreli ayırt etme gücünden yoksun olması nedeniyle etkilenmiş olması gerçeğine dayandırılabilir.

Kimler evliliğin iptali için dava açabilir?

Mutlak butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde Cumhuriyet Savcısı evliliğin iptali için dava açabilir. Eşler, olaylar ve Cumhuriyet Savcısı da bu davayı açabilir. Ayırt etme gücünden çabuk yoksun kalan eş veya iradesi aldatma, korkutma veya yanılma (hile) sonucu sakatlanan eş ya da yetkili danışman, nispi butlan sebebiyle iptal davası açabilir. Dava, olayların kendileri tarafından veya bir avukat aracılığıyla açılabilir.

İptal ve boşanma arasındaki fark nedir?

Evlilik herhangi bir nedenle geçersiz hale gelmişse iptal davası açılır. Boşanma davasında ise, yasal olarak meşru olan bir evlilik, mevzuatta yer alan koşulların veya her iki tarafın ihtiyacının gerçekleşmesi halinde sona erdirilebilir.

Yetkili ve ehliyetli mahkeme tarafından evliliğin iptali ve dava açma süresi

Eşler yine de birlikte yaşıyorlarsa, birlikte yaşadıkları yerdeki mahkeme. Yine de birlikte yaşıyorlarsa, davacı eş ikamet yerlerine en yakın mahkemeyi seçebilir. Ayrı ayrı ikamet etmeleri durumunda, davacı ortak veya davalı ortak davayı ikamet ettikleri yere en yakın mahkemede açabilir. Savcı veya yetkili danışman ve ilgili kişiler tarafından açılan davalarda yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.

Evliliğin nispi butlanına karşı dava açma hakkı altı ay sonra sona erer. Bu süre, evliliğin iptali için gerekli şartların gerçekleşmesi veya endişenin ortadan kalkması ile başlar. Bu dönem tıpkı hak düşürücü süre gibidir.

Bununla birlikte, Medeni Kanun, çoğunlukla mutlak butlana dayalı bir iptal talebinde bulunmak için bir zamanaşımı süresi belirtmez. Evlilik boyunca herhangi bir zamanda iptal davası açılabilir.

Bazı durumlarda, evlilik sona erdikten (yaşam kaybı) sonra bile iptal davası açılabilir.

Nafaka veya Tazminat Talep Edilebilir mi?

Evliliğin mutlak butlan veya nispi butlan ile geçersiz kılınması halinde, evlilik süresince edinilen mallar dava konusu olarak öne çıkmaktadır. Boşanma davası hükümleri, geçersiz evlilikten kaynaklanan tüm talepler için de geçerlidir. Bunlar tazminat, nafaka ve velayetten oluşmaktadır. Evliliğin sona ermesinden sonraki 300 (üç yüz) gün içinde hamile kalınırsa veya doğum yapılırsa, bu evliliğe ait olduğu düşünülür. Velayet ve nafaka gibi konularda boşanma ile aynı hükümler geçerli olacaktır.

Boşanma hükümleri, nikahın hazır olma süresi içinde feshedilmesi halinde de uygulanabilir. Bu durumda kız, mahkeme kararından itibaren 300 gün içinde başka biriyle evlenemez. Aile arasındaki ilişkiler mahkeme kararıyla sona ermez. Nikah iptal edilse bile evlenme yasağı devam eder.

Davacı Eşin Hayatını Kaybetmesi

Nikâhın geçersizliğini iddia eden davacının dava sırasında ölmesi halinde, davaya devam etme hakkı mirasçılarına geçmez. Dava sonunda davalı eşin aldatma, korkutma veya hataya dayalı olarak tehlikeli dinsel davranışta bulunduğu anlaşılsa da, davacı yetkili mirasçı sayılmayacaktır.

Tehlikeli dini göstermek mirasçıların görevidir. Mirasçılık durumunda, mirasçıların yetkili mirasçı olmadıklarını ve herhangi bir miras hakkına sahip olmadıklarını gözlemlemek çok önemlidir. Bu doğrulanamazsa, hayatta kalan ortak yetkili mirasçı olacaktır. Aşağıda Yargıtay’ın kararı yer almaktadır.

Bir evliliğin iptal edilmemesinin gerekçeleri nelerdir?

1. Bayan hazır olma süresinden (iddet) önce evlenmiştir.
2. Bel soğukluğu veya cüzzam gibi rahatsızlıkları olan kişiler arasındaki evlilikler için iptal hükümleri uygulanmaz.
3. Eğer nikah bir nikah memuru huzurunda kıyılmış ancak farklı evlilik ritüelleri yerine getirilmemişse, iptal davası açılmasına gerek yoktur.

Yanlışlıkla Evlenen Partner Dayanılmaz Bir Senaryo İçinde

Medeni Kanun’a göre, birlikte yaşamalarını mümkün kılmayan birkaç yüksek nitelikte hata yapan bir ortak, iptal davası açabilir. Medeni Kanun’a göre, davacının veya altsoyunun sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturacak önemli bir hastalığın gizlenmesi durumunda dava açılabilir.

Evliliğin İptaline İlişkin Yargıtay Kararları

Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinde mutlak butlan sebepleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır: Davalı … evlenme tarihinde ayırt etme gücünden tamamen yoksun olduğunu ileri sürmüştür. Nikahın iptalini talep etmiştir. Mahkeme heyeti talebin kabulüne karar vermiştir. Davalı …, yukarıdaki kararın çekiciliği için yetkili tedaviye başvurmuştur. İlk derece bölge mahkemesi, düğünün yaşam kaybı ile sona erdiği, düğünün iptali konusunda karar verecek bir yer olmadığı ve kızın kötü niyetinin kanıtlanmaması nedeniyle hayatta kalan eşin düğünle elde edilen özel statüye hak kazandığı gerekçesiyle ilk derece mahkemesinin kararını bozdu. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2020/2414 E. ve 2020/3389 Ok. 29.06.2020 tarihli karar

Davacı-davalı adam dilekçesinde eşinin şizofreni hastası olduğunu kabul etmiştir. Bu hastalık kendisinin ve soyundan gelenlerin sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Kendisinden saklanmıştır. Evlilik bu hastalık gizlenerek gerçekleştirilmiştir. Mahkeme heyeti, Türk Medeni Kanunu’nun 145/3 maddesi uyarınca mutlak geçersizlik nedeniyle her iki olayın da nikahının iptaline karar vermiştir.Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/55989E., 2018/12811K.

Evliliğin İptali: Cezalar Nelerdir?

Evliliğin feshi halinde, anne ve babanın dine aykırı davranışları olsa dahi çocuklar evlilik birliği içinde doğmuş sayılır. Evlilik süresince iyi niyetli davranan eş, evlilikle elde ettiği konumu korur. Boşanmaya ilişkin hükümler, küçükler ve büyükler arasındaki bağlantı, eşler arasındaki mal rejimlerinin tasfiyesi, tazminat ve nafaka konularını kapsayacaktır.