ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?

Cezanın hukuki niteliği ve kapsamı nedir?

Özel usulsüzlük cezasına konu olan durumlar çok çeşitli olabilir ve her birinin kendi yasal dayanağı vardır. Bir durumda vergi suçları işlenebilir, ancak vergi kabahatleri de mümkündür. Faturalar, serbest meslek makbuzları veya diğer belgeler gibi belgeleri ibraz etmemek bir kabahattir. Bu belgelerdeki tutarlar olması gerekenden farklıysa, bu bir suçtur. Bu ayrım, idari para cezası da dahil olmak üzere yaptırımların türünü ve miktarını etkileyebilir.

Özel Usulsüzlük cezası nedir?

Vergi Usul Kanunu ve diğer kanunlar belirli durumlarda usulsüzlükler için özel bir ceza uygulayabilir.

• Serbest meslek kazancına ilişkin fatura, makbuz veya diğer belgeler gibi belgelerin hatalı veya eksik olması.

Bu durumlarda %10 oranında ceza uygulanacaktır. Yasa koyucu bu hükümle her türlü gelirin kaydedilmesini sağlamıştır. Örneğin, faturada 100 000 TL olması gerekirken 50 000 TL yazıyorsa, vergi mükellefine 5 000 TL ceza kesilecektir. Her bir belge için sadece 1.000 Türk Lirasına kadar ceza kesilebilir.

• Düzensiz perakende satış fişleri, ödemeleri kaydetmek için bir cihazla düzenlenen fişler, yolcu giriş ve taşıma biletleri, sevk irsaliyeleri, taşıma irsaliyeleri, yolcu listeleri, günlük müşteri listeleri için düzenlenmesi veya düzenlenmemesi

Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenen belgelerin zamanında gelmemesi, usulüne aykırı olması, yalan beyanda bulunulması veya belgelerin asılları ile örneklerinde farklı tutar bulunması hallerinde özel usulsüzlük cezası uygulanır. Takvim yılı başına uygulanacak azami ceza tutarı 500.000 TL’dir.

• Özel usulsüzlük olduğunda tüketicilere ceza kesilir

Serbest meslek erbabı, birinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilen tüccarlar dışında kalanlara fatura gönderilmediğinin tespiti halinde usulsüzlük için özel bir ceza uygulanacaktır. Kayıt tutmak zorunda olan çiftçiler ve vergiden muaf tüccarlar da kapsam dışı bırakılmıştır. Bu durumda belge başına 200 TL ceza tahsil edilir. Bu ceza, vergi müfettişleri belgelerin mevcut olmadığını tespit edene kadar uygulanmaz.

• Defter ve kayıtların ibraz edilmemesi vergi levhasının alınmamasına neden olur

Özel usulsüzlük cezası, günlük kasa defteri, perakende satış ve hasılat kayıtlarını tutmak ve kaydetmekle yükümlü olan Maliye Bakanlığı’nın iş yerinde bulundurulmaması halinde uygulanıyor. Kesilmesi gereken belgeler de kesilmiyor. Ayrıca defterler denetim ve teftiş yetkililerine de gönderilmiyor. Bu durumda her tespit için 500 TL ücret alınmaktadır. Tek düzen çizelgeye ve muhasebe standartlarına uyulmaması. Muhasebe standartlarına uymayan veya tek düzen hesap planına uymayanlara usulsüzlük cezası olarak 12.000 TL ceza kesilmektedir.

• Vergi numarası verilmeyen işlemlerde vergi numarası kesinlikle kullanılmaz.

Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile kişiler bu zorunluluğa tabidir. Vergi numarası kullanılmayan her bir işlem için 600 Türk Lirası para cezası uygulanır.

• Kuruluşların kanunen vergi kimlik numarası kullanarak yapmak zorunda oldukları işlemlerin vergi dairelerine bildirilmesi

Bu durumda ceza 2.500 TL’dir.

• Belge Basımı Yazıcılara Bildirim Yapılmaması

Bildirim yükümlülüklerini yerine getirmemeleri veya belge basımına ilişkin vergiyi belirtilen süre içinde bildirmemeleri halinde para cezasına çarptırılacaklardır. Bu durumda matbaa işletmecisine 1.900 Türk Lirası para cezası uygulanacaktır.

• Elektronik belge düzenleme yükümlülüklerine uyulmaması

Sayılı Genel Tebliğ uyarınca, avukatlar ve mühendisler gibi meslek gruplarının serbest meslek makbuzu düzenlemeleri gerekmektedir. Bankalar ile sigorta, emeklilik ve reasürans şirketlerinin de bu zorunluluğu yerine getirmeleri gerekmektedir.

İlgili tebliğ uyarınca avukat, mühendis, mimar gibi meslek gruplarının serbest meslek makbuzu; bankaların makbuz; sigorta, emeklilik ve reasürans şirketlerinin her türlü belgeyi; yetkili müesseselerin her türlü belgeyi; EPDK tarafından akaryakıt sektörü için lisans verilen kuruluşların her türlü belgeyi; sebze ve meyve ticareti ile iştigal eden tacir ve komisyoncuların her türlü belgeyi elektronik ortamda düzenlemeleri ve ibraz etmeleri gerekmektedir.

Özel Usulsüzlük Cezasında İndirim Yapılabilir mi?

Özel usulsüzlük cezasının indirilmesi Vergi Usul Kanunu’nda 376. madde ile düzenlenmiştir. Mükellef veya sorumlu, ihbarnameyi aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak özel usulsüzlük cezasının yarısını, sürenin bittiği tarihten itibaren üç ay içinde teminat göstermek suretiyle ödeyeceğini beyan edebilir. Kanun teminat göstermenizi zorunlu kılmaktadır.

Özel Usulsüzlükte uzlaşma yolu var mıdır?

Mükellef, ceza ihbarnamesini aldıktan sonra 30 gün içinde komisyon ile uzlaşma talep edebilir. Mükellef, üzerinde uzlaşılan usulsüzlük cezasının %75’ini uzlaşılan süre içinde ödemişse, %25’lik ceza indirilecektir.

Cezanın iptali için dava açabilir misiniz?

Mükellefler cezanın kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde cezanın iptali için dava açabilirler. İptal davası açmadan önce özel usulsüzlük harcının düzeltilmesini isteyebilirsiniz. Düzeltme yetkisi vergi dairesi müdürüne aittir. Vergi dairesine karşı dava açmak için 30 günlük süre, düzeltme başvurusu yapıldıktan sonra başlamaz.

Uzlaşmanın sağlanamadığı durumlarda vergi mahkemesinde iptal davası açılması mümkündür. Vergi mahkemesi, iptal davası açıldıktan sonra cezanın yeniden hesaplandığı bir davaya bakamaz. Vergi mahkemesi, uzlaşma talebine rağmen iptal davasını karara bağlarsa, verdiği karar yok hükmünde olacaktır. İptal davası açma süresi bitmişse veya uzlaşma sürecinde 15 takvim gününden daha az bir süre kalmışsa, ceza muhatabının iptal davası açma hakkı vardır.

Özel usulsüzlük ve vergi ziyaı cezası aynı anda uygulanabilir mi?

Bir fiilin hem 353 üncü madde kapsamına girmesi nedeniyle özel usulsüzlük cezasına hem de vergi ziyaı kapsamına girmesi nedeniyle özel usulsüzlük cezasına muhatap olması halinde vergi cezası ve özel usulsüzlük cezası ayrı ayrı tarh edilecektir. Tarhiyatı gerektiren fiilin 353 üncü madde dışında başka bir hukuki kaynakta bulunması halinde VUK336 hükümleri uygulanır.

Özel usulsüzlük cezalarında zamanaşımı süresi nedir?

Zamanaşımı süresi suçun işlendiği tarihten itibaren beş yıl sonra işlemeye başlar.